Uitgebreide toelichting van de juridische toets


Met de juridische toets beoordeelt de Afdeling advisering de juridische kwaliteit van een voorstel. Daarbij kijkt zij of een voorstel niet in strijd is met hoger recht en of deze past binnen de bestaande wetten en regels. De juridische toets bestaat uit twee onderdelen:

  • Toetsing aan hoger geschreven en ongeschreven recht
  • Inpassing in het bestaande recht

Toetsing aan hoger recht

Hoger geschreven recht

De Afdeling advisering toetst een voorstel aan hoger geschreven recht. Dit zijn de wetten en regels die de (Nederlandse) wetgeving of wetsvoorstellen overstijgen.

Daarom onderzoekt de Afdeling advisering of een voorstel in strijd is met:

  • Grondwet en Statuut van het Koninkrijk
    De Grondwet en het Statuut van het Koninkrijk vormen het raamwerk van het Nederlandse rechtssysteem. In tegenstelling tot veel andere landen, toetst de Nederlandse rechter wetten niet aan de Grondwet. Daarom voert de Afdeling advisering deze toets uit;
  • Internationaal en Europees recht
    De Afdeling advisering kijkt of de voorgestelde regeling voldoet aan bijvoorbeeld het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR), het EG-Verdrag over het vrij verkeer van goederen en de economische mededinging en het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

Andersom moet de implementatie van Europese regelgeving in Nederlandse regelgeving op tijd en op de juiste wijze plaatsvinden. Ook dat toetst de Afdeling advisering.

Voorbeeld van toetsing aan hoger geschreven recht

Ongeschreven rechtsbeginselen

De toets aan de uitgangspunten van ongeschreven recht betekent dat de Afdeling advisering het voorstel onderzoekt op basis van:

  • algemene eisen van rechtsstaat en democratie;
  • algemene rechtsbeginselen, zoals die van behoorlijke wetgeving, rechtszekerheid en rechtsbescherming.

Inpassing in bestaand recht

Is de regeling nodig in het licht van bestaande wetten en regels? Wat is de samenhang met vergelijkbare regelingen? Daarnaast bekijkt de Afdeling advisering of het voorstel past binnen het Nederlandse rechtssysteem. Ook besteedt zij aandacht aan de verhouding van bijzondere wetten tot algemene wetten (Burgerlijk Wetboek, Wetboek van Strafrecht en Algemene wet bestuursrecht).

Voorbeeld van inpassing in het bestaande recht